Circulair en Social

Circulair en sociaal

Fulco Treffers en Marjo van Schaik werkten samen aan een artikel over circulair bouwen en sociale ambities, voor het netwerk Cirkelstad.

Dit zogenaamde ‘green paper’ geeft antwoord op de volgende vraag: ‘Hoe verhoudt circulair bouwen zich tot sociale doelstellingen?’ Het geeft een fundamenteel antwoord, door circulariteit vanuit een maatschappelijk oogpunt te bekijken en manieren te zoeken om de systeemwereld en de echte leefwereld te verbinden. De theorieën van Kate Haworth, Jurgen Habermas, Bruno Latour en Stewart Brand worden gebruikt om een reeks waarden te vinden waarop kan worden voortgebouwd. Naast deze fundamentele benadering is er de praktische invalshoek. Alle onderwerpen en theorieën zijn voorzien van links naar interessante en inspirerende projecten.

Het document zal de basis vormen voor de Cirkelstad community over dit onderwerp, en zal de komende tijd worden besproken, verrijkt, aangepast voor een meer sociale circulaire toekomst van de bouw.

Download de pdf.

Periode: jan-mei 2023
In opdracht van: Cirkelstad
In samenwerking met: Mare

Model circulaire co-creatie

Model circulaire co-creatie

In veel ontwerp- en bouwprojecten speelt de vraag van zeggenschap: waar mogen toekomstige eindgebruikers over mee beslissen? Hoe verbind je de kracht van een grote betrokkenheid en zeggenschap van eindgebruikers aan de verantwoordelijkheid en zekerheid van de toekomstige eigenaar, wanneer dit niet dezelfde partij is?

In het Model voor betrokkenheid bij circulair bouwen is hiervoor een praktische toepassing ontwikkeld, specifiek voor circulaire bouwprojecten.

Toelichting op het Model voor betrokkenheid bij circulair bouwen (F. Treffers 2020) is hier terug te lezen.

Download de pdf.

Stadsvisie Soledar, Oekraïne

Soledar, stedenbouwkundige strategie en landschapsontwerp

“Het geschenk van zout” is de betekenis van de naam Soledar, een klein stadje in Oost-Oekraïne. Voor cultureel platform Izolyatsia, dat oorspronkelijk in het bezette Donetsk gevestigd was, is het plaatsje typerend voor de huidige situatie van Oekraïne van dit moment: een typische Sovjet-stad, vlakbij het bezette gebied. Sinds de bezetting van regio’s van de Donbass vertrekken bij gebrek aan werk en culturele en sociale ontwikkelingen.

De vraag aan 12N was: hoe kan de publieke ruimte bijdragen aan de verandering van de stad? 12N Urban Matters nodigde Mare uit om deel te nemen als specialist in publieke (culturele) gebouwen. Het resulteerde na een korte onderzoeks- en ontwerpfase in een kunstinstallatie en een video van het werk.

Het ontwerp beoogt een verbinding te maken tussen het ondergrondse en bovengrondse; onder de grond zijn zoutmijnen met daarbinnen een eigen toeristische en culturele wereld. Door de magie van de verlichting van deze wereld naar boven te brengen krijgt de publieke ruimte een nieuwe definitie. Mijnschachten die je van grote afstand, én vanuit het centrale park in de stad, kunt zien, worden verlicht en worden bakens in het landschap. Daarnaast zijn in het ontwerp diverse programmatische en ruimtelijke ontwikkelingen voorgesteld voor een centraal gelegen park en een natuurlijke heuvel aan de rand van stad.

Het centrale park heeft oude verhalen om te vertellen. Het wordt nu vooral als transit route gebruikt. Niet om te verblijven maar om te passeren. Er zijn herinneringen aan vroeger, aan samen, ontmoeting. Maar dit is deels sentiment en vraagt om nieuwe verbeelding, nieuwe zorg en een nieuwe (beeld)taal. Met het ontwerp leggen we een nieuwe laag over de oude stad, maar de oude stad blijft bewust ook zichtbaar. We stellen een andere blik voor, een nieuw perspectief, dat hoop en plezier geeft.

Het ontwerp van de parken geldt als een masterplan waarin om een relatief goedkope manier voorstellen worden gedaan voor nieuw stedelijk meubilair, cultureel programma, (inheemse) planten en bomen, zonder opnieuw te beginnen. Centraal komt een uitkijktoren met terras, gemaakt van oude onderdelen van schachten, mijnwerkersmaterieel aangevuld met lokale materialen. Een oude vorm in een nieuwe vorm en functie: een baken van licht en kleur. Een plek die vraagt om naartoe te komen. Een plek waar je liever wilt klimmen dan dalen.

Lokale vlogger Pavel maakte er deze video over.

Voor: Izolyatsia cultural platform
Period: December 2021
With: Marjo van Schaik, Mare

Innovator Berlijnplein

Berlijnplein Utrecht_innovatie en ontwikkeling

Berlijnplein. Een gebied van 9000 m2, circulair gebouwd, met een mix aan buiten- en binnenruimtes, bijzondere architectuur, verrassende installaties, een divers cultureel programma en werkruimtes voor makers. Een plek waar je elkaar kunt ontmoeten, kunt ronddwalen en je laten verrassen door kunst en design. Een plek waar je zelf actief aan de slag kunt en waar steeds iets anders te doen en te beleven is.

Er is één overkoepelend thema: De toekomst van de stad. Nu steeds meer mensen wonen en werken in een stedelijke omgeving, wordt dit een urgent thema. Hoe houden we onze steden gezond en leefbaar? Wat is de rol van technologie? Hoe worden de sociale verhoudingen in de stad van de toekomst? Van wie is de stad eigenlijk? Een fascinatie voor dit soort vragen over de toekomst van de stad is wat alle ‘bewoners’ en bezoekers van het Berlijnplein verbindt. Samen gaan zij er mee aan de slag, vanuit verschillende werkvelden en middelen, zoals de kunsten, design, technologie, journalistiek, sociaal-cultureel (jongeren)werk en onderwijs.

Het programma is er voor een brede doelgroep; van gezinnen in Leidsche Rijn die er op een zondagmiddag vertoeven, jongeren uit de omgeving die uitgedaagd worden zelf maker te worden of mee te doen, tot cultuurliefhebbers van ver daarbuiten die een bijzonder evenement bezoeken.

Dit verhaal is inmiddels uitgewerkt en vastgesteld als “Ontwikkelkader Berlijnplein”. In Leidsche Rijn centrum was jaren geleden een groot nieuw theater bedacht. Maar nu wordt hier op een andere, organische manier gewerkt. Vorm volgt ambitie. Hier wordt de toekomst van de stad gemaakt. Met cultuur, met ontmoeting, met bouwen, met de buurt en met spraakmakende projecten. En – niet in de laatste plaats – volgens circulaire principes.

Fulco Treffers kan in dit project alle ervaring kwijt die hij in de loop der jaren heeft opgedaan in participatie en co-creatie, gebiedsontwikkeling, de kunst- en cultuursector, ruimtelijk ontwerp en circulair bouwen. Samenwerken, vertalen, verbinden, innoveren, verdiepen: de rol van Fulco is om de grote stapel aan ambities elkaar te laten versterken, zowel op korte als lange termijn. Fulco heeft als accountmanager innovatie in het projectteam een schakelrol tussen de verschillende inhoudelijke doelen onderling en tussen de ambtenaren, marktpartijen en culturele partners.

website www.berlijnpleinutrecht.nl
en als boekje Ontwikkelkader Berlijnplein

In opdracht van: Gemeente Utrecht, met onder andere RAUM, DePlaatsmaker
In samenwerking met: Copper8, Tender People, Bestwerk, Beeldstories

Space-S, sociale participatie

Space S_Klantgestuurde nieuwbouw op de vierkante meter

‘Wat zou jij hier bouwen, op Strijp-S? Welk programma? Welke vorm? We hebben berekend dat er ongeveer 400 woningen zouden kunnen komen. Maar hoe en wat?’

Met deze vraag kwam Woonbedrijf in 2012 naar 12N Urban Matters. Een oproep om mee te denken over wonen op Strijp-S. Een braakliggend terrein op Eindhovens grootste transformatiegebied. Waar voormalige Philipsfabrieken en kantoorpanden herdoopt worden tot het culturele hart van Eindhoven.

Het was een vraag die iedere ontwerper wel wil krijgen. Maar ook een vraag die knaagt aan het geweten: ik had altijd beweerd dat bij grote ontwikkelingen de ontwerper heel terughoudend moet zijn. Te veel Nederlandse locaties en landschappen zijn verpest door eenvormigheid, door te veel te bouwen in eenzelfde stijl en tijd. En nu ging ik…?

Een tweede vraag diende zich al snel op: weet ik wel goed wat bewoners willen? Een huis met een tuintje? Een penthouse boven de stad? En wat nog meer? En wat als je dat niet kunt betalen? Is het niet gedifferentieerder dan dat?

Mijn antwoord aan de corporatie was daarom: we moeten toekomstige bewoners vragen wat ze willen, hoe ze willen wonen. Dat doen we in bestaande buurten. Dat kunnen we in nieuwbouw ook doen.
Mijn voorstel dus: 12N wil graag hiervoor het proces ontwerpen, en niet het gebouw. Met kennis van stedenbouwkundig en architectonisch ontwerp.

Het leidde tot heel veel leerzame momenten. Over ontwerpen. Over theorie en praktijk van betrokkenheid. Over veranderingen in organisaties. Maar vooral over wonen. Dat het niet alleen over een goede plattegrond gaat, maar over wonen in de brede betekenis: over buren, over huren, over veiligheid en over gezamenlijkheid, over binnen en buiten.

Ik gun iedere bewoner, iedere ontwerper opdrachtgever een proces als dit. Het is en was goud waard.

Dynamiek
Saai was het nooit. Saxofoon spelen om een geluidstest te doen met bewoners. In een dag op en neer naar Parijs om hét voorbeeldproject te bekijken én heel veel in gesprek te zijn met elkaar. Deadlines halen omdat ondanks alle bijeenkomsten en gesprekken toch gewoon de planning gehaald moest worden. En een nachtje kamperen op de bouwplaats, op initiatief en uitnodiging van de actieve kern.

Fulco Treffers kon de volle breedte van zijn ervaring inzetten. Als projectleider van een groot team van Woonbedrijf, Stam+De Koning en adviseurs. Als stedenbouwkundig ontwerper in het team bij Urhahn. Als bouwkundige bij het reageren op voorstellen van architect Inbo en aannemer Stam + De Koning. En als workshopontwikkelaar en sessieleider bij alle bijeenkomsten met bewoners.

Door Rutger Büch en Stefan Herwich uit te nodigen in het projectteam werd de kennis over klantgestuurd werken én gebruik van social media versterkt. Deze strategische kennis wordt weer ingezet in andere projecten in andere steden.

Klantgestuurd gaat verder dan klantgericht
Klantgericht, dat kennen we wel: de klant centraal, goed luisteren, netjes communiceren. 12N Urban Matters ging bij SPACE-S nog een paar stappen verder: de klant werkelijk aan het stuur zetten. Waarom zou je dat niet ook toepassen in een nieuwbouwproject? Het resultaat is daar.
Het resultaat is er inmiddels. Er is geen vertraging, misschien eerder nog een versnelling ten opzichte van regulier. Er is geen budgetoverschrijding. Er zijn diverse prijzen en nominaties geweest, en honderden landelijke lezingen gehouden. Maar vooral: er is een bewonersgroep met een prachtige woonplek.

Het ontwerp: van buiten naar binnen
Alles was anders dan anders in het ontwerpproces van SPACE-S. Nog voordat er een ontwerpbureau in beeld was, gaven toekomstige bewoners al aan wat ze terug wilden zien in hun woonomgeving. De gebruikelijke procesgang bij Woonbedrijf werd daarmee ook op z’n kop gezet. Dat vroeg om een continu flexibele houding van medewerkers, die een helder doel voor ogen hielden en moesten vertrouwen op het proces.

Afgerond en echt begonnen
In december 2016 werden de eerste woningen van SPACE-S opgeleverd. De trein rolt, de laatste ontwerpkeuzes voor de gemeenschappelijke ruimtes en entrees zijn gemaakt. De bewonersorganisatie is opgericht en versterkt, 12N heeft met workshops en excursies kennis en ervaring overgebracht aan de bewoners én de medewerkers van Woonbedrijf. Voor de fase van wonen en beheren wordt het zelfbeheer verder uitgewerkt.

De rol van 12N Urban Matters zit erop. Het project is afgerond en het project is begonnen.

In opdracht van: Woonbedrijf
Periode: 2013-2017
Lees hier het projectboek: SPACE-S _ 12N

Prijzen:

Vanenburg Award 2014 (corporatieprijs)
Dirk Roosenburgprijs 2017 juryprijs, beste gebouw Eindhoven
Dirk Roosenburgprijs 2017, publieksprijs, beste gebouw Eindhoven
Beste gebouw van 2018, in de categorie Leefbaarheid & Sociale Cohesie, door Bond
Nederlandse Architecten (BNA)
Beste gebouw van 2018, publieksstemming, georganiseerd door BNA ism Volkskrant
European Collaborative Housing Award 2019, Eerste prijs voor het beste sociale woningbouwproject van Europa.
World Habitat Silver Award Verenigde Naties.

www.space-s.nl
www.facebook.com/space040

Circulair woonconcept

Onderzoek circulaire sociale woningen

Woningcorporatie Woonbedrijf heeft in haar duurzaamheidsbeleid vastgelegd dat zij binnen nu en 10 jaar circulair willen zijn. Om dit te bereiken is een experiment gestart. Het doel was om 15 sociale huurwoningen bouwen uit eigen grondstoffen. Daarbij is het bouwbesluit uitgangspunt en zijn de woningen geschikt voor de doelgroep van de corporatie.

Een creatief team, waaronder 12N Urban Matters, kwam bij elkaar om de volgende stap te maken in duurzame sociale woningbouw. Het is zeer belangrijk om hierin door te ontwikkelen, te experimenteren, en er van te leren. Bewoners werden betrokken om mee te denken, mee te ontwerpen. Fulco Treffers was verantwoordelijk voor ontwerp van de buitenruimte en de verbinding met de bewoners en ambities rondom leren, vastleggen en presenteren aan de buitenwereld. Ook is hij eindverantwoordelijk voor het ontwerp van de buitenruimte.

In samenwerking met: Inbo architecten, Van Liempd, Baetsen, Stam + De Koning

Mariupol Museum, Oekraïne

MaMy Mariupol Museum_een plek van herinneringen

Herinneringen liggen verborgen in de ziel van het gebouw. Sommige van deze herinneringen weerspiegelen goede tijden: het residentiële tijdperk en de gymnasium periode. Sommigen weerspiegelen daarentegen slechte tijden: de schietpartijen, de oorlog en de ruïnes.

De architectuur in dit plan herkent, erkent en eert het verleden én reikt naar de toekomst. Zowel de traditionele als de vooruitstrevende burger verhoudt zich tot het gebouw alsof het van hem is. De oude gevels langs de openbare straten worden behouden, gerenoveerd en vernieuwd met grote ramen. Achter de oude muur verrijst een nieuw hedendaags gebouw dat een nieuw tijdperk inluidt. Het is gemaakt van betonnen kolommen en vloeren en van met hout omlijst glas. De dubbele gevels vertegenwoordigen de spanning en de werking tussen oud en nieuw, gesloten en open, privé en openbaar.

De stenen muren worden deels bedekt met houten panelen. Alle inwoners van Mariupol worden om hun herinneringen gevraagd uit dagboeken, kleine schoolboeken of ansichtkaarten. Honderden, duizenden herinneringen aan de stad, de bombardementen en het dagelijks leven worden verzameld tijdens een project dat door de hele stad wordt georganiseerd. Al deze herinneringen worden op houten panelen gebrand en worden onderdeel van de collectieve ziel van de plek. De panelen worden aan de buitenzijde van delen van de oude muur geplaatst, met de tekst of tekening aan de achterzijde. Als persoonlijke geheimen. Slechts één sleutelwoord uit elke herinnering wordt aan de voorkant geschreven en weerspiegelt het collectieve gevoel.

Het gebouw verbindt activiteiten, mensen en ruimtes. Van buiten naar binnen, van verdieping tot verdieping, van kamer tot kamer. Met veel mogelijkheden om te zitten, te praten en te reflecteren. Nieuwe herinneringen worden verzameld op een kunstinstallatie in de hoogte. De koffiebar (-1) en het restaurant (bovenste verdieping) markeren de eindpunten.

De inrichting van het gebouw is open, ruimtelijk en flexibel om ruimte te bieden aan verschillende soorten evenementen, zelfs tegelijkertijd. Het gebouw toont nieuwe perspectieven door middel van kunst, programma’s, ontmoetingen, evenementen en architectuur. Op alle mogelijke manieren nodigt de architectuur en het interieur bezoekers uit om zich welkom te voelen en deel te nemen.

De locatie van de ingang, liften en trappen dragen bij aan een zeer flexibele indeling en eenvoudige routes voor het programma van nu en de toekomst. De buitenkiosk met een winkel, koffie en kaartjesbalie verbetert de kwaliteit van de openbare ruimte en markeert het museum vanaf het Teatral’na-plein gezien.

Het artiestenverblijf ligt op de eerste verdieping met een eigen ingang en trappenhuis. Om de aanwezigheid en energie van de kunstenaars te benadrukken, ligt hun belangrijkste ontmoetings- en werkplek binnenin de oude voetbrug aan de achterkant. Jaarlijks kan een kunstenaar gevraagd worden om het uiterlijk van de oude brug te veranderen.

De naam MaMy staat voor Mariupol Museum. Een moderne naam voor het nieuwe instituut, met een knipoog naar MoMa (New York) of MMMA (Moskou). Maar ook verwijzend naar het Russische en Oekraïense woord voor ‘moeder’, degene die jou je hele leven kent en je herinneringen en geheimen bewaart, en degene waar we altijd mee kunnen praten.

Bijdrage aan de architectuurprijsvraag in Mariupol ‘Port of Cultures’. Met 49 inzendingen uit 21 landen.

Download het ontwerp

In samenwerking met: Egor Shtefan en Hannah Pikovska
Periode: januari 2020

Park Severodonetsk, Oekraïne

Severodonetsk_park and cultural venue

12N werd gevraagd als hoofdontwerper van een parkinrichting en publiek gebouw. Ontwerp voor een multifunctioneel stadspark (2 ha) met daarin een publiek gebouw voor ontmoeting, cultuur en werk. Het doel van het ontwerp is om de lokale stakeholders de potentie van de plek te kunnen laten zien om draagvlak en financiën voor de plek te genereren.

Het park is een ‘vergeten’ plek in het centrum van Severodonetsk, een stad dicht bij de Russische grens en het oorlogsgebied. Severodonetsk is ontworpen vanuit consequent toegepaste socialistische principes, maar is de afgelopen decennia in onderhoud en beheer behoorlijk in kwaliteit achteruit gegaan. De voormalige sportvelden zijn nu braakliggend zand en modder, maar hebben de potentie om een parel in de ketting van publieke voorzieningen in de stad te zijn.

Met een team van collega’s uit Tbilisi (Georgië) en Severodonetsk (Oekraïne) werd in korte tijd gewerkt aan participatie, parkontwerp, parkinrichting en het ontwerp van een multifunctionele culturele locatie. Fulco Treffers was verantwoordelijk voor het overall ontwerp van het park en het gebouw. De collega’s uit Georgië waren voornamelijk verantwoordelijk voor participatie, vraagspecificatie en organisatie. De collega’s uit Severodonetsk werkten aan het 3D-model en aan de groeninrichting.

Inwoners uit de stad werden in zeven sessies uitgenodigd om mee te denken over de functionaliteit van het park van 2 hectare. De input heeft onder andere geleid tot een diversiteit aan mogelijke binnen- en buitenactiviteiten voor het park. Er is een keuze gemaakt om het park in te delen in een aantal zones met een eigen karakter voor verschillende doelgroepen. Hiermee ontstaat een zachte scheiding tussen meer rustige en meer dynamische plekken, en tussen open zones die vrij ingevuld kunnen worden en meer gepland zijn. Culturele evenementen zijn georganiseerd vanuit en bij het parkgebouw, waar ook binnenactiviteiten plaatsvinden. Er is een sterke relatie tussen gebouw en park in materiaal, groen, vorm, en kleurgebruik.

Bij het ontwerp van het gebouw is rekening gehouden met een compacte basis die technisch eenvoudig op te lossen is, waarmee een koste-efficiënte indeling is gemaakt. Door de dakvorm en glaspartij onderscheidt het gebouw zich toch van de grijze sovjet-architectuur, een belangrijk signaal tijdens de participatiesessies. Het park maakt binnen de sterke orthogonale structuur van de stad een nieuwe poëtische zachte toevoeging aan het stedelijk weefsel. Door de relatief lage arbeidskosten is rekening gehouden met materiaalkeuze, plant- en boomkeuze, speelinrichting en beheer en onderhoud.

In opdracht van: USAID en gemeente Severodonetsk
Periode: februari – maart 2020

Participatie Holenkwartier, Hoorn

Holenkwartier_participatie realisatie 60 sociale woningen

Intermaris ontwikkelt 60 sociale woningen met toekomstige bewoners als medeafnemer. Het doel: betrokkenheid bij het project, het gebouw en elkaar. Gelegen in het “stoere en onverwachte” stadsontwikkelingsgebied van het Holenkwartier, de transformatie van een voormalig Philipsgebied in Hoorn.

12N Urban Matters ontwikkelde de strategie voor participatieontwikkeling voor Intermaris. Het belangrijkste thema dat we hebben gevonden: ‘Wees sociaal en sluit je aan bij deze sociale huisvestingsontwikkeling!’

In opdracht van: Intermaris
Periode: zomer 2019

Viagra wordt gebruikt om erectiestoornissen bij mannen te behandelen. In Nederland kunt u generieke Viagra online kopen op https://erectiepillenapotheek.com/generieke-viagra-online-kopen zonder recept.

Zoetermeer bewoners-stadsvisie

Zoetermeer 2030_de toekomst van de stad

Zoetermeer groeit. Er wordt in de stad geïnvesteerd. In nieuwe woningen, mensen en wijken in de bestaande stad. Maar wat is er nog meer nodig? Hoe en waar kunnen we een kwaliteitsslag maken? 12N is gevraagd om het proces vorm te geven waarin 125.000 bewoners kunnen meepraten over de toekomst van de stad.

Hoe vergroten we de leefbaarheid, welzijn en veiligheid? Waarmee verbeteren we de aantrekkelijkheid van de stad: groen, cultuur, sport, winkels, evenementen? Welke plekken in de stad kunnen beter? Hoe zorgen we voor meer werkgelegenheid? En wat moeten we nu echt eens oplossen?

Deze samenspraak, zoals het in Zoetermeer wordt genoemd, vindt plaats in vier rondes. De eerste ronde is vooral ophalen van ideeen en wensen over de stad in 2030. De tweede ronde is een verdiepingsslag van de centrale thema’s die uit ronde 1 zijn gekomen. De derde ronde wordt de richting gekozen door de inwoners. En in de vierde ronde vindt het politieke proces plaats: besluitvorming en start uitvoering.

De uitkomsten zijn bouwstenen voor de omgevingsvisie, waarlangs Zoetermeer zich in de komende jaren ontwikkelt. Daarnaast worden de uitkomsten gebruikt voor programma’s die al in gang gezet zijn, zoals de binnenstad en het entreegebied.

Fulco Treffers is inhoudelijk verantwoordelijk voor de gesprekken in de samenleving, en vervolgens de doorvertaling naar gedeelde conclusies en deelprojecten.

In opdracht van: Gemeente Zoetermeer
In samenwerking met: Ronald Schepers, Wit communicatie
Periode: januari 2018 – februari 2019