Masteropleiding Kharkiv, Oekraïne

Teamlid Master programma van de Kharkiv School of Architecture

Fulco Treffers is lid van ontwikkelteam van de masteropleiding op de Kharkiv School of architecture. De doelstelling is om in september 2024 deze opleiding te heropenen: een brug naar de professionele praktijk. Door de oorlog en de grote uitdagingen om het bachelor programma door te kunnen laten gaan, is de startdatum van het masterprogramma helaas maar logischerwijs uitgesteld. De school wil internationale kennis en ervaring aanbieden voor nationale waarde en impact. Fulco Treffers is met het team verantwoordelijk voor het vormgeven van het nieuwe onderwijsconcept en lesprogramma van de tweejarige master. Deze aanstelling kwam niet uit de lucht vallen: Fulco Treffers is al enkele jaren betrokken als onder andere gastdocent en docent in diverse ontwerpstudio-projecten op de KhSA.

De KhSA is opgericht door architect Oleg Drozdov. Zijn doel is om in Oekraïne het niveau van architectuur-onderwijs op te krikken en nieuw werk, architectuurtaal en architectuurbenadering te ontwikkelen die passen bij de uitdagingen van deze tijd. Hiermee wordt een nieuwe generatie architecten en stedenbouwkundigen opgeleid die verantwoordelijkheid kan dragen over de kwaliteit van ruimte en maatschappelijke uitdagingen, gebruik makend van moderne technologie en nieuwe ideeën. De opleiding gaat uitdagingen niet uit de weg, en pakt ook sociologische, filosofische en ethische vraagstukken op om het niveau van architectuur omhoog te krijgen.

Fulco Treffers is tevens als docent betrokken bij het bachelor programma.

In opdracht van: Kharkiv School of Architecture
Periode: Vanaf januari 2022

Stadsvisie Soledar, Oekraïne

Soledar, stedenbouwkundige strategie en landschapsontwerp

“Het geschenk van zout” is de betekenis van de naam Soledar, een klein stadje in Oost-Oekraïne. Voor cultureel platform Izolyatsia, dat oorspronkelijk in het bezette Donetsk gevestigd was, is het plaatsje typerend voor de huidige situatie van Oekraïne van dit moment: een typische Sovjet-stad, vlakbij het bezette gebied. Sinds de bezetting van regio’s van de Donbass vertrekken bij gebrek aan werk en culturele en sociale ontwikkelingen.

De vraag aan 12N was: hoe kan de publieke ruimte bijdragen aan de verandering van de stad? 12N Urban Matters nodigde Mare uit om deel te nemen als specialist in publieke (culturele) gebouwen. Het resulteerde na een korte onderzoeks- en ontwerpfase in een kunstinstallatie en een video van het werk.

Het ontwerp beoogt een verbinding te maken tussen het ondergrondse en bovengrondse; onder de grond zijn zoutmijnen met daarbinnen een eigen toeristische en culturele wereld. Door de magie van de verlichting van deze wereld naar boven te brengen krijgt de publieke ruimte een nieuwe definitie. Mijnschachten die je van grote afstand, én vanuit het centrale park in de stad, kunt zien, worden verlicht en worden bakens in het landschap. Daarnaast zijn in het ontwerp diverse programmatische en ruimtelijke ontwikkelingen voorgesteld voor een centraal gelegen park en een natuurlijke heuvel aan de rand van stad.

Het centrale park heeft oude verhalen om te vertellen. Het wordt nu vooral als transit route gebruikt. Niet om te verblijven maar om te passeren. Er zijn herinneringen aan vroeger, aan samen, ontmoeting. Maar dit is deels sentiment en vraagt om nieuwe verbeelding, nieuwe zorg en een nieuwe (beeld)taal. Met het ontwerp leggen we een nieuwe laag over de oude stad, maar de oude stad blijft bewust ook zichtbaar. We stellen een andere blik voor, een nieuw perspectief, dat hoop en plezier geeft.

Het ontwerp van de parken geldt als een masterplan waarin om een relatief goedkope manier voorstellen worden gedaan voor nieuw stedelijk meubilair, cultureel programma, (inheemse) planten en bomen, zonder opnieuw te beginnen. Centraal komt een uitkijktoren met terras, gemaakt van oude onderdelen van schachten, mijnwerkersmaterieel aangevuld met lokale materialen. Een oude vorm in een nieuwe vorm en functie: een baken van licht en kleur. Een plek die vraagt om naartoe te komen. Een plek waar je liever wilt klimmen dan dalen.

Lokale vlogger Pavel maakte er deze video over.

Voor: Izolyatsia cultural platform
Period: December 2021
With: Marjo van Schaik, Mare

Mariupol Museum, Oekraïne

MaMy Mariupol Museum_een plek van herinneringen

Herinneringen liggen verborgen in de ziel van het gebouw. Sommige van deze herinneringen weerspiegelen goede tijden: het residentiële tijdperk en de gymnasium periode. Sommigen weerspiegelen daarentegen slechte tijden: de schietpartijen, de oorlog en de ruïnes.

De architectuur in dit plan herkent, erkent en eert het verleden én reikt naar de toekomst. Zowel de traditionele als de vooruitstrevende burger verhoudt zich tot het gebouw alsof het van hem is. De oude gevels langs de openbare straten worden behouden, gerenoveerd en vernieuwd met grote ramen. Achter de oude muur verrijst een nieuw hedendaags gebouw dat een nieuw tijdperk inluidt. Het is gemaakt van betonnen kolommen en vloeren en van met hout omlijst glas. De dubbele gevels vertegenwoordigen de spanning en de werking tussen oud en nieuw, gesloten en open, privé en openbaar.

De stenen muren worden deels bedekt met houten panelen. Alle inwoners van Mariupol worden om hun herinneringen gevraagd uit dagboeken, kleine schoolboeken of ansichtkaarten. Honderden, duizenden herinneringen aan de stad, de bombardementen en het dagelijks leven worden verzameld tijdens een project dat door de hele stad wordt georganiseerd. Al deze herinneringen worden op houten panelen gebrand en worden onderdeel van de collectieve ziel van de plek. De panelen worden aan de buitenzijde van delen van de oude muur geplaatst, met de tekst of tekening aan de achterzijde. Als persoonlijke geheimen. Slechts één sleutelwoord uit elke herinnering wordt aan de voorkant geschreven en weerspiegelt het collectieve gevoel.

Het gebouw verbindt activiteiten, mensen en ruimtes. Van buiten naar binnen, van verdieping tot verdieping, van kamer tot kamer. Met veel mogelijkheden om te zitten, te praten en te reflecteren. Nieuwe herinneringen worden verzameld op een kunstinstallatie in de hoogte. De koffiebar (-1) en het restaurant (bovenste verdieping) markeren de eindpunten.

De inrichting van het gebouw is open, ruimtelijk en flexibel om ruimte te bieden aan verschillende soorten evenementen, zelfs tegelijkertijd. Het gebouw toont nieuwe perspectieven door middel van kunst, programma’s, ontmoetingen, evenementen en architectuur. Op alle mogelijke manieren nodigt de architectuur en het interieur bezoekers uit om zich welkom te voelen en deel te nemen.

De locatie van de ingang, liften en trappen dragen bij aan een zeer flexibele indeling en eenvoudige routes voor het programma van nu en de toekomst. De buitenkiosk met een winkel, koffie en kaartjesbalie verbetert de kwaliteit van de openbare ruimte en markeert het museum vanaf het Teatral’na-plein gezien.

Het artiestenverblijf ligt op de eerste verdieping met een eigen ingang en trappenhuis. Om de aanwezigheid en energie van de kunstenaars te benadrukken, ligt hun belangrijkste ontmoetings- en werkplek binnenin de oude voetbrug aan de achterkant. Jaarlijks kan een kunstenaar gevraagd worden om het uiterlijk van de oude brug te veranderen.

De naam MaMy staat voor Mariupol Museum. Een moderne naam voor het nieuwe instituut, met een knipoog naar MoMa (New York) of MMMA (Moskou). Maar ook verwijzend naar het Russische en Oekraïense woord voor ‘moeder’, degene die jou je hele leven kent en je herinneringen en geheimen bewaart, en degene waar we altijd mee kunnen praten.

Bijdrage aan de architectuurprijsvraag in Mariupol ‘Port of Cultures’. Met 49 inzendingen uit 21 landen.

Download het ontwerp

In samenwerking met: Egor Shtefan en Hannah Pikovska
Periode: januari 2020

Park Severodonetsk, Oekraïne

Severodonetsk_park and cultural venue

12N werd gevraagd als hoofdontwerper van een parkinrichting en publiek gebouw. Ontwerp voor een multifunctioneel stadspark (2 ha) met daarin een publiek gebouw voor ontmoeting, cultuur en werk. Het doel van het ontwerp is om de lokale stakeholders de potentie van de plek te kunnen laten zien om draagvlak en financiën voor de plek te genereren.

Het park is een ‘vergeten’ plek in het centrum van Severodonetsk, een stad dicht bij de Russische grens en het oorlogsgebied. Severodonetsk is ontworpen vanuit consequent toegepaste socialistische principes, maar is de afgelopen decennia in onderhoud en beheer behoorlijk in kwaliteit achteruit gegaan. De voormalige sportvelden zijn nu braakliggend zand en modder, maar hebben de potentie om een parel in de ketting van publieke voorzieningen in de stad te zijn.

Met een team van collega’s uit Tbilisi (Georgië) en Severodonetsk (Oekraïne) werd in korte tijd gewerkt aan participatie, parkontwerp, parkinrichting en het ontwerp van een multifunctionele culturele locatie. Fulco Treffers was verantwoordelijk voor het overall ontwerp van het park en het gebouw. De collega’s uit Georgië waren voornamelijk verantwoordelijk voor participatie, vraagspecificatie en organisatie. De collega’s uit Severodonetsk werkten aan het 3D-model en aan de groeninrichting.

Inwoners uit de stad werden in zeven sessies uitgenodigd om mee te denken over de functionaliteit van het park van 2 hectare. De input heeft onder andere geleid tot een diversiteit aan mogelijke binnen- en buitenactiviteiten voor het park. Er is een keuze gemaakt om het park in te delen in een aantal zones met een eigen karakter voor verschillende doelgroepen. Hiermee ontstaat een zachte scheiding tussen meer rustige en meer dynamische plekken, en tussen open zones die vrij ingevuld kunnen worden en meer gepland zijn. Culturele evenementen zijn georganiseerd vanuit en bij het parkgebouw, waar ook binnenactiviteiten plaatsvinden. Er is een sterke relatie tussen gebouw en park in materiaal, groen, vorm, en kleurgebruik.

Bij het ontwerp van het gebouw is rekening gehouden met een compacte basis die technisch eenvoudig op te lossen is, waarmee een koste-efficiënte indeling is gemaakt. Door de dakvorm en glaspartij onderscheidt het gebouw zich toch van de grijze sovjet-architectuur, een belangrijk signaal tijdens de participatiesessies. Het park maakt binnen de sterke orthogonale structuur van de stad een nieuwe poëtische zachte toevoeging aan het stedelijk weefsel. Door de relatief lage arbeidskosten is rekening gehouden met materiaalkeuze, plant- en boomkeuze, speelinrichting en beheer en onderhoud.

In opdracht van: USAID en gemeente Severodonetsk
Periode: februari – maart 2020

Smart City Luhansk en Donetsk, Oekraine

Luhansk en Donetsk regio_smart city development in Oost-Oekraïense steden

15 steden en dorpen vlakbij de oorlogsgrens in Oost-Oekraïne. In eerste instantie misschien niet de meest logische plek om aan technologische stadsontwikkeling te doen. Of juist wel?

Een voorbeeld: een regionale hoofdwaterleiding die door het bezette oorlogsgebied gaat levert conflict op. Hoeveel water wordt er gebruikt in het bezette gebied, en hoe wordt dat betaald? Met eenvoudige it-apparatuur met transparante data kan bij einde en begin van de waterpijpleiding gemeten worden wat de bezetters moeten betalen. Maar ook online dienstverlening of online hulpverlening voor mensen die tegen de oorlogsgrens wonen kan zorgen voor verbetering van leefomstandigheden, hoe complex hun omstandigheden ook zijn.

Voor VNG International werkte Fulco Treffers als strategisch adviseur aan de ontwikkeling van smart city oplossingen in deze steden. In grote lijnen kende het project vier fasen: kennisontwikkeling – vertaling naar lokale situatie – keuze – samenwerking en verdieping.

Het proces kent meerdere fasen. In de eerste fase werd kennis van over de hele wereld gedeeld over ICT toepassingen bij waterzuivering, openbaar vervoer, luchtkwaliteit, dienstverlening en stedenbouwkundig ontwerp en planning. In de tweede en derde fase vertaalden de vijftien betrokken steden de verworven kennis naar de eigen lokale situatie, de urgentie en de prioritering. Fulco Treffers ondersteunde de steden in intensieve sessies bij het formuleren van de juiste vraagstelling en prioritering en keuzes. In elke gemeente waren multi-problematieken met openbaar vervoer, jeugdwerk, overheids-services en beheer en onderhoud van de openbare ruimte.
In de vierde fase werd een verdiepingsbezoek gebracht aan een selectie van de betrokken steden. Tijdens die bezoeken werden lokale ontwikkelingen verder onderzocht en werden stedenbouwkundige planningsvraagstukken aan de orde gesteld. Wat doe je met honderden hectaren aan stilstaande industrieterreinen? Hoe ga je om met de opgedroogde toeristische instroom in oude historische stadjes? Hierbij gaf Fulco Treffers met een vorm van fastforward design compacte adviezen aan de steden.

Het meest bijzondere moment van dit project? Tijdens een rondwandeling in het centrum van Ivano-Frankivsk maakten vertegenwoordigers van het plaatsje Stanica Luhansk plotseling heel veel foto’s van een modern openbaar toilet. Deze zelfreinigende toiletten zijn hygiënisch en kosten veel minder in beheer. Waarom werden de foto’s gemaakt? In Stanica Luhansk is één van de drie zwaar bewaakte grensovergangen van Oekraïne naar het bezette gebied en terug. Hier kunnen mensen die familie over de grens hebben toch min of meer veilig oversteken. Maar deze oversteek kost minimaal vier uur wachten vanwege alle administratieve handelingen en onderbezetting van deze plek. Het eerste wat ze nodig hebben als ze in Oekraïne aankomen? Een schoon toilet.

In opdracht van: VNG International en 15 lokale steden
Periode: zomer 2019
In samenwerking met: Uliana Sydor

Zhytomyr cultuurstad, Oekraïne

Cultuur in Zhytomyr_Oekraïne

“Zhytomyr??? Wat ga je daar dan doen?”
“In Zhytomyr is werkelijk niks te doen!”
“Zhytomyr is een stad om hard voorbij te rijden.”

Een greep uit de reacties van Oekraïense vrienden en collega’s naar aanleiding van de mededeling dat 12N uitgenodigd was in de stad Zhytomyr, op anderhalf uur rijden van Kiev.

Met een korte tour door de stad werd duidelijk hoe ongelijk deze mensen hadden, maar hoe begrijpelijk deze reacties toch ook waren. De stad is bedekt onder een figuurlijke dikke laag stof. De bestaande stedenbouw en architectuur bieden enorme kansen, maar de kansen worden nauwelijks gegrepen. Vervallen en verlaten bioscopen en openlucht danslocaties. Sovjet-mozaïek in parken en op gebouwen, maar in verval. Net als de parken en bomenlanen.

Naar aanleiding van een eerste scan van Zhytomyr zijn 12N en Mare uitgenodigd om onderzoek te doen naar de kansen voor cultuur in de stad. 12N vanuit de relatie tussen architectuur, stedenbouw, openbare ruimte en cultuur. Mare vanuit cultuurprogramma, organisatie en identiteit.

Bekijk de video van het eerste bezoek aan Zhytomyr: https://www.youtube.com/watch?v=957Zy_NJ14M
Download hier de presentatiesheets: Zhytomyr Fulco Treffers

In opdracht van: Zhytomyr stakeholders
Met medewerking van: Marjo van Schaik, Mare
Periode: 2017 – 2018

Nieuwkomers, regio Eindhoven

Nieuwkomers _ kijken door de ogen van een vluchteling

Urgent en complex, twee woorden die het debat rond de vluchtelingenopvang samenvatten. Waar Europa aanvankelijk overvallen leek door de stroom nieuwe mensen, is er nu daadkracht. Bij overheden, maar ook bij andere organisaties en ‘gewone burgers’. Er wordt gezocht naar structurele oplossingen. Daarbij is onderlinge afstemming onmisbaar.

Aan 12N Urban Matters de taak om twee conferenties over het onderwerp te organiseren, in opdracht van negen gemeentes uit de regio Eindhoven. De eerste was op 18 november, met de centrale vraag: hoe kunnen we nieuwkomers zo goed en snel mogelijk huisvesten, zonder verdringing op de sociale woningmarkt? En of deze conferentie tien dagen later kon plaatsvinden? Natuurlijk! 12N heeft ervaring in het organiseren en voorzitten van grote bijeenkomsten (onder andere voor Architectuurcentrum Eindhoven, SPACE-S, BNA) en het leiden van een goed debat, ook over politiek gevoelige onderwerpen.

De positieve reacties op dit eerste congres leidden tot een nieuwe vraag voor een groter congres, waar naast huisvesting ook de thema’s werkgelegenheid, taal, onderwijs en inburgering aan bod kwamen. Aangezien 12N Urban Matters niet voor niets 12N URBAN MATTERS heet, werd deze vraag met beide handen aangegrepen. Dit zijn de bij uitstek de zaken waar stedenbouw en volkshuisvesting ook andere beleidsterreinen raakt, en waar je de samenwerking op moet zoeken!

Opmerkelijk: bij het bespreken van de situatie van nieuwkomers, denken we vaak vanuit onze eigen structuur, onze regels en taakstellingen. Maar we stellen ons niet vaak de vraag: wat wil de nieuwkomer, en hoe ervaart die de medewerking? Voor een tweede, breed ingestoken conferentie over nieuwkomers en participatie op 22 juli, zocht 12N daarom nadrukkelijk de samenwerking met nieuwkomers. Ze schoven aan bij de voorbereidingen en deelden hun ervaringen. Ook met de conferentiebezoeker: geen afstandelijke feiten, maar echte verhalen. Dichtbij en persoonlijk: de bezoekers kregen aan de hand van een klantreis een aantal vraagstukken en situaties om te bespreken en te beoordelen.
‘Ik wil de taal snel leren. Een uurtje per week in een klaslokaal is niet genoeg.’
‘Mijn gezin komt over, maar ik sta op de wachtlijst voor een kamer. Hoe moet dat straks?’
‘Mijn buurman is bang voor mij, en ik voor hem. Is hij voor of tegen mij?’

Vragen die de deelnemers laten kijken door de ogen van een nieuwkomer. Meedoen is de sleutel. Elk verhaal is anders, elke vraag persoonlijk. Misschien moeten antwoorden dat ook kunnen zijn.

Lees hier het verslag van de bijeenkomst van 14 juli 2016.

In opdracht van: negen gemeentes uit de regio Eindhoven
Periode: 2016

Urban acupuncture Mariupol, Oekraïne

Magazine Mariupol_nieuwe perspectieven voor Oekraïne

Een land en een stad getroffen door oorlog. Een behoefte aan nieuwe perspectieven, ondanks die oorlog. Cultureel platform Izolyatsia uit de Oekraïne vroeg vijftien architecten, kunstenaars en ontwerpers zich te buigen over kansen en creatieve impulsen voor de stad Mariupol. Eén van hen: Fulco Treffers van 12N.

Treffers verbleef twee maanden in Mariupol. Hij praatte met tal van mensen, beleefde de stad, de oorlog zo dichtbij, maar ook het dagelijks leven en de veerkracht die daarbij hoort. Hij maakte een glossy magazine, waarin hij op een toegankelijke manier beschrijft wat de huidige stand van zaken is in de stad, en welke kansen er volgens hem liggen op stedelijk, sociaal en economisch vlak.

Daarbij keek hij naar de korte en de lange termijn. Voor de korte termijn pleit Treffers voor urban acupuncture interventions: snelle, kleinschalige lokale ingrepen die ontmoeting faciliteren, en daarmee opgeteld impact hebben op de hele stad. Voor de lange termijn onderzocht hij duurzame economische ontwikkeling: van alleen staalindustrie naar een gevarieerde economische infrastructuur. De urban acupuncture ziet hij als een motor voor de start van nieuwe energie, groei en verandering.

In de nabije toekomst blijft 12N betrokken bij de ontwikkelingen in Mariupol, en zal het concept van de urban acupuncture verder worden uitgewerkt.

Download Mariupol Magazine 2015 ENG
Download Mariupol Magazine 2015 _ RU/UKR

In opdracht van: Izolyatsia, Kiev Oekraïne – www.izolyatsia.org
Periode: juli – augustus 2015