Stadsvisie Soledar, Oekraïne

Soledar, stedenbouwkundige strategie en landschapsontwerp

“Het geschenk van zout” is de betekenis van de naam Soledar, een klein stadje in Oost-Oekraïne.  Voor cultureel platform Izolyatsia, dat oorspronkelijk in het bezette Donetsk gevestigd was, is het plaatsje typerend voor de huidige situatie van Oekraïne van dit moment: een typische Sovjet-stad, vlakbij het bezette gebied. Sinds de bezetting van regio’s van de Donbass vertrekken bij gebrek aan werk en culturele en sociale ontwikkelingen.

De vraag aan 12N was: hoe kan de publieke ruimte bijdragen aan de verandering van de stad? 12N Urban Matters nodigde Mare uit om deel te nemen als specialist in publieke (culturele) gebouwen. Het resulteerde na een korte onderzoeks- en ontwerpfase in een kunstinstallatie en een video van het werk.

Het ontwerp beoogt een verbinding te maken tussen het ondergrondse en bovengrondse; onder de grond zijn zoutmijnen met daarbinnen een eigen toeristische en culturele wereld. Door de magie van de verlichting van deze wereld naar boven te brengen krijgt de publieke ruimte een nieuwe definitie. Mijnschachten die je van grote afstand, én vanuit het centrale park in de stad, kunt zien, worden verlicht en worden bakens in het landschap. Daarnaast zijn in het ontwerp diverse programmatische en ruimtelijke ontwikkelingen voorgesteld voor een centraal gelegen park en een natuurlijke heuvel aan de rand van stad.

Het centrale park heeft oude verhalen om te vertellen. Het wordt nu vooral als transit route gebruikt. Niet om te verblijven maar om te passeren. Er zijn herinneringen aan vroeger, aan samen, ontmoeting. Maar dit is deels sentiment en vraagt om nieuwe verbeelding, nieuwe zorg en een nieuwe (beeld)taal. Met het ontwerp leggen we een nieuwe laag over de oude stad, maar de oude stad blijft bewust ook zichtbaar. We stellen een andere blik voor, een nieuw perspectief, dat hoop en plezier geeft.

Het ontwerp van de parken geldt als een masterplan waarin om een relatief goedkope manier voorstellen worden gedaan voor nieuw stedelijk meubilair, cultureel programma, (inheemse) planten en bomen, zonder opnieuw te beginnen. Centraal komt een uitkijktoren met terras, gemaakt van oude onderdelen van schachten, mijnwerkersmaterieel aangevuld met lokale materialen. Een oude vorm in een nieuwe vorm en functie: een baken van licht en kleur. Een plek die vraagt om naartoe te komen. Een plek waar je liever wilt klimmen dan dalen.

Lokale vlogger Pavel maakte er deze video over.

Voor: Izolyatsia cultural platform
Period: December 2021
With: Marjo van Schaik, Mare

Innovator Berlijnplein

Berlijnplein Utrecht_innovatie en ontwikkeling

default

Berlijnplein. Een gebied van 9000 m2, circulair gebouwd, met een mix aan buiten- en binnenruimtes, bijzondere architectuur, verrassende installaties, een divers cultureel programma en werkruimtes voor makers. Een plek waar je elkaar kunt ontmoeten, kunt ronddwalen en je laten verrassen door kunst en design. Een plek waar je zelf actief aan de slag kunt en waar steeds iets anders te doen en te beleven is.

Er is één overkoepelend thema: De toekomst van de stad. Nu steeds meer mensen wonen en werken in een stedelijke omgeving, wordt dit een urgent thema. Hoe houden we onze steden gezond en leefbaar? Wat is de rol van technologie? Hoe worden de sociale verhoudingen in de stad van de toekomst? Van wie is de stad eigenlijk? Een fascinatie voor dit soort vragen over de toekomst van de stad is wat alle ‘bewoners’ en bezoekers van het Berlijnplein verbindt. Samen gaan zij er mee aan de slag, vanuit verschillende werkvelden en middelen, zoals de kunsten, design, technologie, journalistiek, sociaal-cultureel (jongeren)werk en onderwijs.

Het programma is er voor een brede doelgroep; van gezinnen in Leidsche Rijn die er op een zondagmiddag vertoeven, jongeren uit de omgeving die uitgedaagd worden zelf maker te worden of mee te doen, tot cultuurliefhebbers van ver daarbuiten die een bijzonder evenement bezoeken.

Dit verhaal is inmiddels uitgewerkt en vastgesteld als “Ontwikkelkader Berlijnplein”. In Leidsche Rijn centrum was jaren geleden een groot nieuw theater bedacht. Maar nu wordt hier op een andere, organische manier gewerkt. Vorm volgt ambitie. Hier wordt de toekomst van de stad gemaakt. Met cultuur, met ontmoeting, met bouwen, met de buurt en met spraakmakende projecten. En – niet in de laatste plaats – volgens circulaire principes.

Fulco Treffers kan in dit project alle ervaring kwijt die hij in de loop der jaren heeft opgedaan in participatie en co-creatie, gebiedsontwikkeling, de kunst- en cultuursector, ruimtelijk ontwerp en circulair bouwen. Samenwerken, vertalen, verbinden, innoveren, verdiepen: de rol van Fulco is om de grote stapel aan ambities elkaar te laten versterken, zowel op korte als lange termijn. Fulco heeft als accountmanager innovatie in het projectteam een schakelrol tussen de verschillende inhoudelijke doelen onderling en tussen de ambtenaren, marktpartijen en culturele partners.

website www.berlijnpleinutrecht.nl
en als boekje Ontwikkelkader Berlijnplein

In opdracht van: Gemeente Utrecht, met onder andere RAUM, DePlaatsmaker
In samenwerking met: Copper8, Tender People, Bestwerk, Beeldstories

Space-S, sociale participatie

Space S_Klantgestuurde nieuwbouw op de vierkante meter

‘Wat zou jij hier bouwen, op Strijp-S? Welk programma? Welke vorm? We hebben berekend dat er ongeveer 400 woningen zouden kunnen komen. Maar hoe en wat?’

Met deze vraag kwam Woonbedrijf in 2012 naar 12N Urban Matters. Een oproep om mee te denken over wonen op Strijp-S. Een braakliggend terrein op Eindhovens grootste transformatiegebied. Waar voormalige Philipsfabrieken en kantoorpanden herdoopt worden tot het culturele hart van Eindhoven.

Het was een vraag die iedere ontwerper wel wil krijgen. Maar ook een vraag die knaagt aan het geweten: ik had altijd beweerd dat bij grote ontwikkelingen de ontwerper heel terughoudend moet zijn. Te veel Nederlandse locaties en landschappen zijn verpest door eenvormigheid, door te veel te bouwen in eenzelfde stijl en tijd. En nu ging ik…?

Een tweede vraag diende zich al snel op: weet ik wel goed wat bewoners willen? Een huis met een tuintje? Een penthouse boven de stad? En wat nog meer? En wat als je dat niet kunt betalen? Is het niet gedifferentieerder dan dat?

Mijn antwoord aan de corporatie was daarom: we moeten toekomstige bewoners vragen wat ze willen, hoe ze willen wonen. Dat doen we in bestaande buurten. Dat kunnen we in nieuwbouw ook doen.
Mijn voorstel dus: 12N wil graag hiervoor het proces ontwerpen, en niet het gebouw. Met kennis van stedenbouwkundig en architectonisch ontwerp.

Het leidde tot heel veel leerzame momenten. Over ontwerpen. Over theorie en praktijk van betrokkenheid. Over veranderingen in organisaties. Maar vooral over wonen. Dat het niet alleen over een goede plattegrond gaat, maar over wonen in de brede betekenis: over buren, over huren, over veiligheid en over gezamenlijkheid, over binnen en buiten.

Ik gun iedere bewoner, iedere ontwerper opdrachtgever een proces als dit. Het is en was goud waard.

Dynamiek
Saai was het nooit. Saxofoon spelen om een geluidstest te doen met bewoners. In een dag op en neer naar Parijs om hét voorbeeldproject te bekijken én heel veel in gesprek te zijn met elkaar. Deadlines halen omdat ondanks alle bijeenkomsten en gesprekken toch gewoon de planning gehaald moest worden. En een nachtje kamperen op de bouwplaats, op initiatief en uitnodiging van de actieve kern.

Fulco Treffers kon de volle breedte van zijn ervaring inzetten. Als projectleider van een groot team van Woonbedrijf, Stam+De Koning en adviseurs. Als stedenbouwkundig ontwerper in het team bij Urhahn. Als bouwkundige bij het reageren op voorstellen van architect Inbo en aannemer Stam + De Koning. En als workshopontwikkelaar en sessieleider bij alle bijeenkomsten met bewoners.

Door Rutger Büch en Stefan Herwich uit te nodigen in het projectteam werd de kennis over klantgestuurd werken én gebruik van social media versterkt. Deze strategische kennis wordt weer ingezet in andere projecten in andere steden.

Klantgestuurd gaat verder dan klantgericht
Klantgericht, dat kennen we wel: de klant centraal, goed luisteren, netjes communiceren. 12N Urban Matters ging bij SPACE-S nog een paar stappen verder: de klant werkelijk aan het stuur zetten.  Waarom zou je dat niet ook toepassen in een nieuwbouwproject? Het resultaat is daar.
Het resultaat is er inmiddels. Er is geen vertraging, misschien eerder nog een versnelling ten opzichte van regulier. Er is geen budgetoverschrijding. Er zijn diverse prijzen en nominaties geweest, en honderden landelijke lezingen gehouden. Maar vooral: er is een bewonersgroep met een prachtige woonplek.

Het ontwerp: van buiten naar binnen
Alles was anders dan anders in het ontwerpproces van SPACE-S. Nog voordat er een ontwerpbureau in beeld was, gaven toekomstige bewoners al aan wat ze terug wilden zien in hun woonomgeving. De gebruikelijke procesgang bij Woonbedrijf werd daarmee ook op z’n kop gezet. Dat vroeg om een continu flexibele houding van medewerkers, die een helder doel voor ogen hielden en moesten vertrouwen op het proces.

Afgerond en echt begonnen
In december 2016 werden de eerste woningen van SPACE-S opgeleverd. De trein rolt, de laatste ontwerpkeuzes voor de gemeenschappelijke ruimtes en entrees zijn gemaakt. De bewonersorganisatie is opgericht en versterkt, 12N heeft met workshops en excursies kennis en ervaring overgebracht aan de bewoners én de medewerkers van Woonbedrijf. Voor de fase van wonen en beheren wordt het zelfbeheer verder uitgewerkt.

De rol van 12N Urban Matters zit erop. Het project is afgerond en het project is begonnen.

In opdracht van: Woonbedrijf
Periode: 2013-2017
Lees hier het projectboek: SPACE-S _ 12N

Prijzen:

  • Vanenburg Award 2014 (corporatieprijs)
  • Dirk Roosenburgprijs 2017 juryprijs, beste gebouw Eindhoven
  • Dirk Roosenburgprijs 2017, publieksprijs, beste gebouw Eindhoven
  • Beste gebouw van 2018, in de categorie Leefbaarheid & Sociale Cohesie, door Bond
    Nederlandse Architecten (BNA)
  • Beste gebouw van 2018, publieksstemming, georganiseerd door BNA ism Volkskrant
  • European Collaborative Housing Award 2019, Eerste prijs voor het beste sociale woningbouwproject van Europa.
  • World Habitat Silver Award Verenigde Naties.

www.space-s.nl
www.facebook.com/space040

Circulair woonconcept

Onderzoek circulaire sociale woningen

Woningcorporatie Woonbedrijf heeft in haar duurzaamheidsbeleid vastgelegd dat zij binnen nu en 10 jaar circulair willen zijn. Om dit te bereiken is een experiment gestart. Het doel was om 15 sociale huurwoningen bouwen uit eigen grondstoffen. Daarbij is het bouwbesluit uitgangspunt en zijn de woningen geschikt voor de doelgroep van de corporatie.

Een creatief team, waaronder 12N Urban Matters, kwam bij elkaar om de volgende stap te maken in duurzame sociale woningbouw. Het is zeer belangrijk om hierin door te ontwikkelen, te experimenteren, en er van te leren. Bewoners werden betrokken om mee te denken, mee te ontwerpen.  Fulco Treffers was verantwoordelijk voor ontwerp van de buitenruimte en de verbinding met de bewoners en ambities rondom leren, vastleggen en presenteren aan de buitenwereld. Ook is hij eindverantwoordelijk voor het ontwerp van de buitenruimte.

In samenwerking met: Inbo architecten, Van Liempd, Baetsen, Stam + De Koning

Mariupol Museum, Oekraïne

MaMy Mariupol Museum_een plek van herinneringen

Herinneringen liggen verborgen in de ziel van het gebouw. Sommige van deze herinneringen weerspiegelen goede tijden: het residentiële tijdperk en de gymnasium periode. Sommigen weerspiegelen daarentegen slechte tijden: de schietpartijen, de oorlog en de ruïnes.

De architectuur in dit plan herkent, erkent en eert het verleden én reikt naar de toekomst. Zowel de traditionele als de vooruitstrevende burger verhoudt zich tot het gebouw alsof het van hem is. De oude gevels langs de openbare straten worden behouden, gerenoveerd en vernieuwd met grote ramen. Achter de oude muur verrijst een nieuw hedendaags gebouw dat een nieuw tijdperk inluidt. Het is gemaakt van betonnen kolommen en vloeren en van met hout omlijst glas. De dubbele gevels vertegenwoordigen de spanning en de werking tussen oud en nieuw, gesloten en open, privé en openbaar.

De stenen muren worden deels bedekt met houten panelen. Alle inwoners van Mariupol worden om hun herinneringen gevraagd uit dagboeken, kleine schoolboeken of ansichtkaarten. Honderden, duizenden herinneringen aan de stad, de bombardementen en het dagelijks leven worden verzameld tijdens een project dat door de hele stad wordt georganiseerd. Al deze herinneringen worden op houten panelen gebrand en worden onderdeel van de collectieve ziel van de plek. De panelen worden aan de buitenzijde van delen van de oude muur geplaatst, met de tekst of tekening aan de achterzijde. Als persoonlijke geheimen. Slechts één sleutelwoord uit elke herinnering wordt aan de voorkant geschreven en weerspiegelt het collectieve gevoel.

Het gebouw verbindt activiteiten, mensen en ruimtes. Van buiten naar binnen, van verdieping tot verdieping, van kamer tot kamer. Met veel mogelijkheden om te zitten, te praten en te reflecteren. Nieuwe herinneringen worden verzameld op een kunstinstallatie in de hoogte. De koffiebar (-1) en het restaurant (bovenste verdieping) markeren de eindpunten.

De inrichting van het gebouw is open, ruimtelijk en flexibel om ruimte te bieden aan verschillende soorten evenementen, zelfs tegelijkertijd. Het gebouw toont nieuwe perspectieven door middel van kunst, programma’s, ontmoetingen, evenementen en architectuur. Op alle mogelijke manieren nodigt de architectuur en het interieur bezoekers uit om zich welkom te voelen en deel te nemen.

De locatie van de ingang, liften en trappen dragen bij aan een ​​zeer flexibele indeling en eenvoudige routes voor het programma van nu en de toekomst. De buitenkiosk met een winkel, koffie en kaartjesbalie verbetert de kwaliteit van de openbare ruimte en markeert het museum vanaf het Teatral’na-plein gezien.

Het artiestenverblijf ligt op de eerste verdieping met een eigen ingang en trappenhuis. Om de aanwezigheid en energie van de kunstenaars te benadrukken, ligt hun belangrijkste ontmoetings- en werkplek binnenin de oude voetbrug aan de achterkant. Jaarlijks kan een kunstenaar gevraagd worden om het uiterlijk van de oude brug te veranderen.

De naam MaMy staat voor Mariupol Museum. Een moderne naam voor het nieuwe instituut, met een knipoog naar MoMa (New York) of MMMA (Moskou). Maar ook verwijzend naar het Russische en Oekraïense woord voor ‘moeder’, degene die jou je hele leven kent en je herinneringen en geheimen bewaart, en degene waar we altijd mee kunnen praten.

Bijdrage aan de architectuurprijsvraag in Mariupol ‘Port of Cultures’. Met 49 inzendingen uit 21 landen.

Download het ontwerp

In samenwerking met: Egor Shtefan en Hannah Pikovska
Periode: januari 2020

Park Severodonetsk, Oekraïne

Severodonetsk_park and cultural venue

12N werd gevraagd als hoofdontwerper van een parkinrichting en publiek gebouw. Ontwerp voor een multifunctioneel stadspark (2 ha) met daarin een publiek gebouw voor ontmoeting, cultuur en werk. Het doel van het ontwerp is om de lokale stakeholders de potentie van de plek te kunnen laten zien om draagvlak en financiën voor de plek te genereren.

Het park is een ‘vergeten’ plek in het centrum van Severodonetsk, een stad dicht bij de Russische grens en het oorlogsgebied. Severodonetsk is ontworpen vanuit consequent toegepaste socialistische principes, maar is de afgelopen decennia in onderhoud en beheer behoorlijk in kwaliteit achteruit gegaan. De voormalige sportvelden zijn nu braakliggend zand en modder, maar hebben de potentie om een parel in de ketting van publieke voorzieningen in de stad te zijn.

Met een team van collega’s uit Tbilisi (Georgië) en Severodonetsk (Oekraïne) werd in korte tijd gewerkt aan participatie, parkontwerp, parkinrichting en het ontwerp van een multifunctionele culturele locatie. Fulco Treffers was verantwoordelijk voor het overall ontwerp van het park en het gebouw. De collega’s uit Georgië waren voornamelijk verantwoordelijk voor participatie, vraagspecificatie en organisatie. De collega’s uit Severodonetsk werkten aan het 3D-model en aan de groeninrichting.

Inwoners uit de stad werden in zeven sessies uitgenodigd om mee te denken over de functionaliteit van het park van 2 hectare. De input heeft onder andere geleid tot een diversiteit aan mogelijke binnen- en buitenactiviteiten voor het park. Er is een keuze gemaakt om het park in te delen in een aantal zones met een eigen karakter voor verschillende doelgroepen. Hiermee ontstaat een zachte scheiding tussen meer rustige en meer dynamische plekken, en tussen open zones die vrij ingevuld kunnen worden en meer gepland zijn. Culturele evenementen zijn georganiseerd vanuit en bij het parkgebouw, waar ook binnenactiviteiten plaatsvinden. Er is een sterke relatie tussen gebouw en park in materiaal, groen, vorm, en kleurgebruik.

Bij het ontwerp van het gebouw is rekening gehouden met een compacte basis die technisch eenvoudig op te lossen is, waarmee een koste-efficiënte indeling is gemaakt. Door de dakvorm en glaspartij onderscheidt het gebouw zich toch van de grijze sovjet-architectuur, een belangrijk signaal tijdens de participatiesessies. Het park maakt binnen de sterke orthogonale structuur van de stad een nieuwe poëtische zachte toevoeging aan het stedelijk weefsel. Door de relatief lage arbeidskosten is rekening gehouden met materiaalkeuze, plant- en boomkeuze, speelinrichting en beheer en onderhoud.

In opdracht van: USAID en gemeente Severodonetsk
Periode: februari – maart 2020

Woonbeleving Hoogezand


Hoogezand_wonen midden in Groningen

Hoogezand heeft niet een al te beste naam in de regio. Als je er niet vandaan komt, is het meestal niet de eerste keus om te gaan wonen. Aan 12N Urban Matters en Bestwerk werd gevraagd om onderzoek te doen naar de relatie tussen toekomstige gewenste identiteit van de gemeente en de ontwikkeling van wonen in Hoogezand-Sappemeer.

Met als resultaat:

  • Een duidelijke belofte van Hoogezand- Sappemeer in de woningmarkt van Noord-Nederland.
  • Duiding van een positieve identiteit van Hoogezand-Sappemeer.
  • Een bouwontwikkeling en woonbeleving die het gewenst imago van Hoogezand-Sappemeer versterkt.
  • Een concrete invulling voor Vosholen II als eerstvolgende bouwlocatie.

Download pdf

In opdracht van: gemeente Midden-Groningen
In samenwerking met: Bestwerk
Periode: najaar 2019 – voorjaar 2020

Buitenruimte RAUM, Utrecht

RAUM Utrecht_buitenruimte ontwerp

RAUM, een nieuwe culturele instelling in een jonge wijk. Een nieuw cultuurcluster. Een toevoeging aan het hart van Leidsche Rijn. Bovenop de A2. Het is een cultuurinstelling die niet zelf de eigen toekomst wil bepalen, maar dat wil doen met de buurt, met kunstenaars, met stakeholders in de stad.

De uitstraling van de buitenruimte bij RAUM (ca 4000 m2) was hard aan vernieuwing toe. In feite oogde het gebied als een braakliggend festivalterrein waar tijdens een groot deel van het jaar de regenplassen, vuilnisbakken en geparkeerde auto’s toch het beeld bepaalden. De belangrijke wens was om een plek te maken die geschikt is voor grotere evenementen maar ook uitnodigt om te gebruiken als er niets geprogrammeerd en georganiseerd is. Met een budget passend bij een periode van inrichting van circa vijf jaar.

Door het toepassen van grote houten frames in het gebied en paden van stelconplaten met tussenliggend groen is het gebied op drie schaalniveaus te gebruiken. De groenvlakken geven aanleiding tot kleine ontmoetingen, mogelijk meerdere gelijktijdig. De frames delen het gebied in in een centraal plein met vier aangrenzende zones. Tussen de frames zijn vlakken waar grotere objecten of activiteiten kunnen plaatsvinden. En door het transparante karakter van de frames kan ook het totale gebied voor één groot evenement ingezet worden.

In het ontwerp is uitgegaan van de circulaire gedachte. Materialen die al op het terrein aanwezig waren (aanwezige klinkers, grind en stelconplaten) werden hergebruikt. Nieuwe objecten werden zoveel mogelijk gemaakt van biobased materiaal. Demontabel, dus herplaatsbaar en aanpasbaar als over een aantal jaar meer permanente bebouwing van de locatie wordt gerealiseerd.

Zie https://www.youtube.com/watch?v=r_qb9Huo7_A&t=39s voor een filmpje kort voor oplevering.

In opdracht van: RAUM
In samenwerking met: LaBolleur, Donkergroen, Venividimultiplex en 100%FAT.

Zhytomyr cultuurstad, Oekraïne

Cultuur in Zhytomyr_Oekraïne

“Zhytomyr??? Wat ga je daar dan doen?”
“In Zhytomyr is werkelijk niks te doen!”
“Zhytomyr is een stad om hard voorbij te rijden.”

Een greep uit de reacties van Oekraïense vrienden en collega’s naar aanleiding van de mededeling dat 12N uitgenodigd was in de stad Zhytomyr, op anderhalf uur rijden van Kiev.

Met een korte tour door de stad werd duidelijk hoe ongelijk deze mensen hadden, maar hoe begrijpelijk deze reacties toch ook waren. De stad is bedekt onder een figuurlijke dikke laag stof. De bestaande stedenbouw en architectuur bieden enorme kansen, maar de kansen worden nauwelijks gegrepen. Vervallen en verlaten bioscopen en openlucht danslocaties. Sovjet-mozaïek in parken en op gebouwen, maar in verval. Net als de parken en bomenlanen.

Naar aanleiding van een eerste scan van Zhytomyr zijn 12N en Mare uitgenodigd om onderzoek te doen naar de kansen voor cultuur in de stad. 12N vanuit de relatie tussen architectuur, stedenbouw, openbare ruimte en cultuur. Mare vanuit cultuurprogramma, organisatie en identiteit.

Bekijk de video van het eerste bezoek aan Zhytomyr: https://www.youtube.com/watch?v=957Zy_NJ14M 
Download hier de presentatiesheets: Zhytomyr Fulco Treffers 

In opdracht van: Zhytomyr stakeholders
Met medewerking van: Marjo van Schaik, Mare
Periode: 2017 – 2018

 

Sociaal en ruimtelijk plan

Drents Dorp_ruimtelijke en sociale transformatie

Eindhoven is booming. Strijp is hot. Maar Drents Dorp Oost, dat tussen alle grote ontwikkelingen van Strijp S, Strijp R en Strijp T ligt, daar leek het al jaren pauze. Bewoners hadden het vermoeden dat de buurt gesloopt zou worden. En het is ook zeker geen plek waar alleen maar lieverdjes wonen. Een typische arbeidsbuurt.

In 2011 is 12N gevraagd om samen met bewoners te gaan werken aan een gebiedsvisie voor Drents Dorp Oost. Uitgangspunt was behoud van de stedenbouwkundige structuur en in principe ook van de woningen. Met die boodschap ging 12N de wijk in.

Drents Dorp is een van de twee wijkvernieuwingsgebieden in het district Strijp. Het gebied bestaat voor het grootste deel uit arbeiderswoningen die tussen 1925-1930 gebouwd zijn door Philips. Toen Philips wegtrok, raakte de buurt in een neerwaartse spiraal. Werkeloosheid, criminaliteit, anonimiteit en problemen achter de voordeur, Niet alleen de huizen hadden aandacht nodig. Ook de mensen die er woonden.

Groot onderhoud

Geen massale inspraakavonden in anonieme zaaltjes. Maar gewone gesprekken, met mensen uit je eigen straat, bij een van je buren thuis. Dat is de Tupperware-methode – die 12N ontwikkelde. Een laagdrempelige, snelle manier om met bewoners in gesprek te raken over de staat van hun woningen en buurt. Wat wil je wel, wat wil je niet, welke keuzes maken we gezamenlijk als het gaat over groot onderhoud van de buurt? Dichtbij, met korte, heldere verslagen, een snelle besluitvormingen en maximaal drie keer overleg. Mensen met elkaar verbinden, en vervolgens hun wensen vertalen: na driekwart jaar lag er een sociaal ruimtelijk plan op tafel.  In samenspraak met meer dan de helft van het totale aantal bewoners werden de ambities én afspraken voor de aanpak van de woningen, de buitenruimte en de sociale samenhang in de buurt beschreven. Daarin toonden buurtbewoners zich realistisch. Geen paleizen en gouden kranen, maar wél keuzevrijheid: openslaande tuindeuren of toch een toilet boven, en gezandstraalde gevels in plaats van nieuwe kozijnen.

Het groot onderhoud in Drents Dorp zit er inmiddels op. De meerderheid van de buurtbewoners is dik tevreden. Men kijkt terug op een weliswaar ingrijpend onderhoud, maar met veel waardering voor de manier waarop de woningcorporatie via 12N de bewoners betrok bij het proces.

Sociale cohesie

Toen Philips wegtrok uit Strijp, raakte Drents Dorp niet alleen een werkgever, maar ook een rode draad in haar bestaan kwijt. Dat had grote consequenties. Van een buurt waar veel mensen werkten, elkaar kenden en voor elkaar zorgden, veranderde Drents Dorp in een anonieme plek met veel werkeloosheid en anonimiteit. Hoe geef je zo’n buurt, die door de woningcorporatie als ‘op zichzelf’ ervaren wordt, een sociale impuls? Dat vraagt om een out of the box strategie.

Anemoon Geurts van Moon|en|co bedacht in nauw overleg met 12N de Drents Dorp Angels. Drie meiden uit de creatieve industrie, met alle drie hun eigen expertise (fotografie/theater, vormgeving en illustratie/schrijven) trokken de buurt in . Ze daagden bewoners uit, om, soms letterlijk, over de drempel van hun voordeur te stappen. Met veel enthousiasme en creativiteit zette het drietal tientallen projecten op. Theatervoorstellingen voor en door bewoners, een festival over de meest geliefde én gehate bewoners van de buurt (huisdieren), etentjes, en een jaarlijkse deelname aan hét evenement van Eindhoven: Dutch Design Week. Met in de buurt gemaakte producten. Een succesvolle aanpak: de sociale cohesie groeide in een paar jaar tijd sterk. De rol van de Angels veranderde langzaam van sturend naar ondersteunend. Inmiddels is er een volwaardig en groot team aan vrijwilligers, dat zelf de kar trekt in een groot aantal succesvolle activiteiten.

Social design – ook wel co-creatie –  is nog steeds een onderdeel van het programma in de buurt. Design en cultuur, gebaseerd op de verhalen, wensen en mensen in de buurt, benadrukken de eigenheid en identiteit van Drents Dorp. Mensen gaan anders kijken; naar zichzelf en hun talenten, maar ook naar hun buurt en woonomgeving. Via social design slaagde Drents Dorp erin de aansluiting met de ontwikkelingen op Strijp S, R en T te maken. Op geheel eigen én eigenzinnige wijze uiteraard.

Ontmoetingsplek: het Drents Dorp Hoofdkwartier

Ruimte en sociaal komen samen in het Drents Dorp Hoofdkwartier. Na signalen van bewoners onderzocht 12N de mogelijkheid voor een ontmoetingsplek voor de buurt. De keuze viel al snel op een ongebruikelijke locatie: pal onder het viaduct bij de entree van de wijk, lokaal bekend als het ‘Strijps Bultje’. Ontwerper en buurman Piet Hein Eek kreeg opdracht het pand te bouwen. Het Hoofdkwartier werd een sfeervol pand, gemaakt van sloopkozijnen, licht en gezellig en vrijwel elke dag open. Daarmee transformeerde een naargeestige, donkere plek onder het viaduct tot het levendige, kloppende hart van Drents Dorp.
Het idee om van deze rotte plek juist een pareltje in de wijk te maken past in de lijn van werk van 12N. Grote effecten op de leefbaarheid door fysiek kleine ingrepen.

Toekomst

De gecombineerde aanpak van fysieke en sociale vraagstukken in Drents Dorp, heeft een beweging in de buurt op gang gebracht die inmiddels landelijk de aandacht trekt. Van een wijk in een neerwaartse spiraal, laat de buurt nu zien hoe de gepolitiseerde ‘participatiemaatschappij’ er in de praktijk uit kan zien. Drents Dorp is nog steeds die eigenwijze volksbuurt met een rauw randje. Maar nu trots, vol eigen initiatief en zorgend voor elkaar. 12N legde samen met andere partners de bouwstenen voor een toekomst waarbij bewoners het heft in eigen hand nemen.

In opdracht van: Woonbedrijf
In samenwerking met: Moon|en|co
Periode: 2012-2015