Districtsplan Strijp, Eindhoven

Districtsplan Strijp_stedelijk en intiem wonen in Strijp

District Strijp is opgebouwd vanuit oude Philipswijken, de basis van Eindhoven. Woningcorporatie Woonbedrijf beheert meer dan de helft van de in Strijp aanwezige 6000 woningen. Woonbedrijf kent dan ook veel bewoners in de 22 buurten. Dat maakt het uitzoomen wel eens lastig. 12N urban matter hielp daarbij, ontwikkelde samen met de medewerkers de visie op het gebied en legde dit voor Woonbedrijf vast in dit districtsplan.

Niet langer ‘oude Philipstijd’

Nergens in Nederland is zo goed te zien is hoe veel invloed de industriële revolutie had op de Nederlandse stedenbouw. Grote fabrieksterreinen en bijbehorende arbeidersbuurten wisselen elkaar af in Strijp. Maar de nieuwe bewoners, zoals jonge designers, thuiswerkende gezinsbegeleiders en mobiele consultants, leven en werken niet meer in de ‘oude Philipstijd’. Niet vreemd dus dat vernieuwende ontwikkelingen, zoals transformatie en verdichting, steeds meer opkwamen de laatste jaren. Tijd om stadsdeel Strijp onder de loep te nemen: welke visie maakt van Strijp het levendige, creatieve, stedelijke, maar ook dorpse, historische stadsdeel dat de corporatie voor ogen heeft?

Het districtsplan heeft twee hoofddoelen. Enerzijds verbindt het de sociale en ruimtelijke ontwikkelingen in de afzonderlijke buurten. Op de tweede plaats geeft het districtsplan inzicht in de opgave en de werkwijze van de corporatie in Strijp als stadsdeel. De problemen, uitdagingen en hoofdrichtingen moeten helder worden gemaakt voor alle Woonbedrijf medewerkers, professionele partijen en bewonersorganisaties. In een tijd van een meer en meer terugtrekkende overheid en grote veranderingen in de vastgoedsector moet ook de corporatie binnen die samenwerking een heldere positie aangeven.

Beheren, ontwikkelen en verbinden

Samen met betrokken partijen is 12N de zoektocht naar de toekomst van Strijp aangegaan. De zoektocht leidde tot drie hoofdpunten in de opgave en de werkwijze: beheren, ontwikkelen en verbinden. Het beheren gaat verder dan alleen het handhaven van de woningen. Er wordt verder gedacht, zoals het bieden van kansen aan bewoners door sociale ondersteuning.
Het ontwikkelen van onder andere braakliggende terreinen en leegstaande panden vindt plaats in de buurten waar Woonbedrijf veel eigendom heeft. Niet alleen, maar samen met de gemeente en andere betrokken partijen die hetzelfde doel hebben. De leefbaarheid en het woonklimaat moeten worden verbeterd, ondanks de economisch zwakkere tijd. Denk hierbij aan het Hoofdkwartier Drents Dorp , waar wijkvernieuwing plaats vindt in het tijdelijk informatiecentrum onder een viaduct.
Het verbinden brengt samenhang in de ontwikkelingen die gelijktijdig in Strijp plaats vinden. Afwegingen kunnen beter worden gemaakt. Wat te doen met leegstaande bebouwing, of waar komt een nieuwe supermarkt en wie heeft daar eigenlijk inspraak in? Hoe kan de gemeentelijke sociaal-maatschappelijke analyse van geheel Strijp gekoppeld worden aan de toekomstplannen van Woonbedrijf? Afwegingen voor dergelijke vragen worden integraal gemaakt in de grootstedelijke nieuwbouw in de buurt Strijp-S en de ontwikkeling van een breed gedragen sociaal-ruimtelijke toekomstvisie in de buurt Lievendaal.

Download Districtsplan Strijp

In opdracht van: Woonbedrijf
Met ondersteuning van: Timo Bralts – Bestwerk, layout en cartografie en Dorot Sobczyck – fotografie
Periode: vanaf februari 2012

Nieuwkomers, regio Eindhoven

Nieuwkomers _ kijken door de ogen van een vluchteling

Urgent en complex, twee woorden die het debat rond de vluchtelingenopvang samenvatten. Waar Europa aanvankelijk overvallen leek door de stroom nieuwe mensen, is er nu daadkracht. Bij overheden, maar ook bij andere organisaties en ‘gewone burgers’. Er wordt gezocht naar structurele oplossingen. Daarbij is onderlinge afstemming onmisbaar.

Aan 12N Urban Matters de taak om twee conferenties over het onderwerp te organiseren, in opdracht van negen gemeentes uit de regio Eindhoven. De eerste was op 18 november, met de centrale vraag: hoe kunnen we nieuwkomers zo goed en snel mogelijk huisvesten, zonder verdringing op de sociale woningmarkt? En of deze conferentie tien dagen later kon plaatsvinden? Natuurlijk! 12N heeft ervaring in het organiseren en voorzitten van grote bijeenkomsten (onder andere voor Architectuurcentrum Eindhoven, SPACE-S, BNA) en het leiden van een goed debat, ook over politiek gevoelige onderwerpen.

De positieve reacties op dit eerste congres leidden tot een nieuwe vraag voor een groter congres, waar naast huisvesting ook de thema’s werkgelegenheid, taal, onderwijs en inburgering aan bod kwamen. Aangezien 12N Urban Matters niet voor niets 12N URBAN MATTERS heet, werd deze vraag met beide handen aangegrepen. Dit zijn de bij uitstek de zaken waar stedenbouw en volkshuisvesting ook andere beleidsterreinen raakt, en waar je de samenwerking op moet zoeken!

Opmerkelijk: bij het bespreken van de situatie van nieuwkomers, denken we vaak vanuit onze eigen structuur, onze regels en taakstellingen. Maar we stellen ons niet vaak de vraag: wat wil de nieuwkomer, en hoe ervaart die de medewerking? Voor een tweede, breed ingestoken conferentie over nieuwkomers en participatie op 22 juli, zocht 12N daarom nadrukkelijk de samenwerking met nieuwkomers. Ze schoven aan bij de voorbereidingen en deelden hun ervaringen. Ook met de conferentiebezoeker: geen afstandelijke feiten, maar echte verhalen. Dichtbij en persoonlijk: de bezoekers kregen aan de hand van een klantreis een aantal vraagstukken en situaties om te bespreken en te beoordelen.
‘Ik wil de taal snel leren. Een uurtje per week in een klaslokaal is niet genoeg.’
‘Mijn gezin komt over, maar ik sta op de wachtlijst voor een kamer. Hoe moet dat straks?’
‘Mijn buurman is bang voor mij, en ik voor hem. Is hij voor of tegen mij?’

Vragen die de deelnemers laten kijken door de ogen van een nieuwkomer. Meedoen is de sleutel. Elk verhaal is anders, elke vraag persoonlijk. Misschien moeten antwoorden dat ook kunnen zijn.

Lees hier het verslag van de bijeenkomst van 14 juli 2016.

In opdracht van: negen gemeentes uit de regio Eindhoven
Periode: 2016

Urban acupuncture Mariupol, Oekraïne

Magazine Mariupol_nieuwe perspectieven voor Oekraïne

Een land en een stad getroffen door oorlog. Een behoefte aan nieuwe perspectieven, ondanks die oorlog. Cultureel platform Izolyatsia uit de Oekraïne vroeg vijftien architecten, kunstenaars en ontwerpers zich te buigen over kansen en creatieve impulsen voor de stad Mariupol. Eén van hen: Fulco Treffers van 12N.

Treffers verbleef twee maanden in Mariupol. Hij praatte met tal van mensen, beleefde de stad, de oorlog zo dichtbij, maar ook het dagelijks leven en de veerkracht die daarbij hoort. Hij maakte een glossy magazine, waarin hij op een toegankelijke manier beschrijft wat de huidige stand van zaken is in de stad, en welke kansen er volgens hem liggen op stedelijk, sociaal en economisch vlak.

Daarbij keek hij naar de korte en de lange termijn. Voor de korte termijn pleit Treffers voor urban acupuncture interventions: snelle, kleinschalige lokale ingrepen die ontmoeting faciliteren, en daarmee opgeteld impact hebben op de hele stad.  Voor de lange termijn onderzocht hij duurzame economische ontwikkeling: van alleen staalindustrie naar een gevarieerde economische infrastructuur. De urban acupuncture ziet hij als een motor voor de start van nieuwe energie, groei en verandering.

In de nabije toekomst blijft 12N betrokken bij de ontwikkelingen in Mariupol, en zal het concept van de urban acupuncture verder worden uitgewerkt.

Download Mariupol Magazine 2015  ENG
Download Mariupol Magazine 2015 _ RU/UKR

In opdracht van: Izolyatsia, Kiev Oekraïne – www.izolyatsia.org
Periode: juli – augustus 2015

Social design,Eindhoven

Sonseweg_Onderzoek naar samenhang tussen ruimtelijke en sociale kenmerken

Het decor: een noordelijke buitenwijk in Eindhoven met honderdtwintig zéér kleine woningen – zo’n beetje de kleinste die er zijn in de stedelijke sociale woningsector. Een organisch gegroeid wijkje met een bonte mix aan mensen, die allemaal één of meerdere deuken hebben opgelopen en die in de buurt belandden simpelweg omdat ze nergens anders terecht konden. De vraag van de woningcorporatie aan 12N: wat zijn de woonwensen van deze groep mensen op het gebied van voorzieningen, ruimte en openbare ruimte?

Niet dat het de buurt slecht vergaat. Vijf jaar geleden was de omgeving nog een probleemgebied, maar door actief en gericht ingrijpen op sociaal vlak heeft de corporatie de rust in het gebied teruggekregen. Een wekelijkse koffiehoek, waar bewoners elkaar en diverse welzijnsprofessionals treffen,  is al ingericht. Deze koffiehoek werkt verbluffend, en je zou kunnen concluderen: veel bereikt, einde verhaal. Maar de corporatie was wel nieuwsgierig naar meer.

Want wat ook organisch lijkt te zijn ontstaan is de buitenruimte, direct rondom de huisjes. Geen duidelijke inrichting, geen heldere scheiding tussen openbaar en privé. En geen prettige relatie tussen de woningen en het naastgelegen park. Moet daar iets mee gebeuren, volgens de bewoners? En zo ja, wat? De groep bewoners is zo divers en tegelijk zo specifiek, dat de corporatie niet goed weet wat de woonwensen zijn.

Een typische opgave voor 12N: het onderzoeken van de relatie tussen ruimtelijke en sociale kenmerken in de buurt. Onder de vlag van 12N gingen Mildred Montpellier (sociale en medische antropologie) en Wessel Dragt (ruimtelijke analyse) aan de slag. Het project werd opgedeeld in vier fases. Eerst werden de wensen en meningen van bewoners achterhaald door middel van interviews en gesprekken. Tegelijkertijd werd er een ruimtelijke analyse gemaakt.

Op basis van de resultaten werden vier scenario’s voor de openbare ruimte ontwikkeld. Deze werden aan bewoners gepresenteerd tijdens een gezamenlijke activiteit in het aangrenzende park. Meer dan de helft van de bewoners kwam. De meningen en ideeën die daar geopperd zijn, werden meegenomen in het definitieve voorstel voor de buitenruimte.

De gekozen aanpak leverde een extra uitdaging op. Parallel aan alle open gesprekken met bewoners moest er continu op de achtergrond worden doorgerekend: in hoeverre moesten de ambities worden getemperd of juist gestimuleerd? Ontwerptekeningen en Excelsheets liepen hand in hand. Verschillende bewoners stonden ook open voor meehelpen, zoals bij snoei- en leeghaalacties. Met als resultaat een veilige, prettige buitenruimte die gedragen wordt door de buurt.

Opdrachtgever: Woonbedrijf, district Woensel-Noord
In samenwerking met: Wessel Dragt en Mildred Monpellier
Periode: januari – juni 2012

Cultuur-buurt, Eindhoven

Viktoriakwartier_programmatische visie van culturele creatieve wijk 

Hoe maak je een wijk die organisch moet groeien? Wat doe je wel en wat doe je niet? 12N Urban Matters ontwikkelde een toolkit en kader waar gebruikers, corporatie en gemeente mee verder konden.

Opdrachtgever wenste een inventarisatie van programmatische en organisatorische aspecten bij de ontwikkeling van het Viktoriakwartier in Eindhoven, waar een dynamische creatieve/culturele wijk moet verrijzen. Het Viktoriakwartier in Eindhoven is een gepland transformatie- en nieuwbouwproject waarin wonen, culturele recreatie en creatieve bedrijvigheid in de vorm van een intiem ‘wijkje’ samen moeten komen. Dit is gesitueerd in het historische hart van de stad, waar oud en nieuw samen gaan, en de stad de winkeldrukte loslaat en een creatief dwaalmilieu ontstaat.

Om te zorgen voor de juiste programmatische conceptontwikkeling, planning en uitvoering schakelde de ontwikkelende partij Woonbedrijf in overleg met de gemeente Eindhoven 12N in voor het programmamanagement. 12N inventariseerde welke functies er binnen het Viktoriakwartier verenigd konden worden en welke randvoorwaarden daarvoor nodig zijn. 12N stelde de programma’s van eisen op, deed doelgroepenstudies, en bepaalde in overleg met opdrachtgever en adviserend makelaar de definitie van de prijskaders voor huur van woningen en atelier-,winkel- en kantoorruimte. Middelen die 12N daarbij inzette zijn excursies, netwerkdagen, atelierdagen, conceptcookers en evenementen, waarbij ook externe experts en culturele ondernemers als kennisbron en creatieve katalysatoren werden benut.

12N deed ook aanbevelingen op het gebied van identiteit, het omgaan met bestaande en historische stedenbouwkundige elementen, werving en selectie van bewoners/gebruikers, contact met stakeholders, communicatiestrategie en organisatiestructuur. Tussenproducten en presentaties sloten aan op de stijl van het project. Zo werden er publieksessies georganiseerd met on-the-spot-interviews, virtuele 3-D-animaties, dj’s, vj’s, livemuziek en een plankaart van 14 x 14 meter waarvan de bezoekers een stukje wijk mee konden nemen.

Er werd zeer intensief samenwerkt met Matthijs Bouw van One architecture. Hij werkte aan de ruimtelijke kaders. 12N gaf programmatisch richting. De ontwikkeling van het Viktoriakwartier is vanwege prioriteringsaspecten in de bouwopgave grotendeels stil komen te liggen.

Download PDF

In opdracht van: Woningbouwcorporatie Woonbedrijf
Periode: 2005 – 2007
In samenwerking met: One Architecture