Brasilia

Iedere stedenbouwkundige moet eenmaal in zijn leven in Brasilia zijn geweest. Wat een ongelofelijke stad. Met bouwtijd van enkele jaar is Brasilia op zich al toonaangevend. De daaropvolgende Unesco-status maakte begin jaren zestig dat de stad zowel jong als oud was: veranderingen waren slechts op zeer minimale schaal nog mogelijk.

Wikipedia schrijft: ‘De stad is gebaseerd op een stedenbouwkundig plan van Lucio Costa met de vorm van een vliegtuig. Aan een brede, centrale boulevard, de “monumentale as” (Eixo Monumental) liggen alle regeringsgebouwen. Dwars daarop staan twee “vleugels” (de Asa Norte en Asa Sul). Daaraan liggen, uiterst regelmatig geordend, grote woonblokken (superquadra’s). De architecturale en stedenbouwkundige ideeën van Le Corbusier zijn van grote invloed geweest bij het concipiëren van de nieuwe stad Brasilia, zoals onder meer het uiteenleggen van de functies waardoor het verkeer toeneemt.’

Hoe wonderlijk is de ongelofelijke maakbaarheidsgedachte die het bijna tot een truman-show-achtige setting maakt. Geen achterbuurten. Geen industrie. Geen vuilstortplaats. Dat soort ‘negatieve invloeden’ werden niet gebouwd, en konde mede door de Unesco-status ook niet meer ontstaan. Onwaarschijnlijke afstanden die zonder auto nauwelijks afgelegd kunnen worden. En een hoge mate van ordening en repetitie waar de centrale as met de publieke gebieden van Oscar Niemeyer de belangrijkste uitzondering op waren. En lege levenloze weekenden, want de Brazilianen zelf rijden voor elke vrije dag zo snel mogelijk weer naar de kust, naar de steden waar het leven is.

En toch…hoe negatief ik ook over de zogenaamde maakbaarheid van Brasilia ben, toch waren er ook lichtpuntjes. De woonblokken met de vormgeving van de jaren 60 die dit keer niet tot grote bouwhoogtes hebben geleid. Een openbare ruimte die zorgvuldig is aangelegd en letterlijk en figuurlijk werd geintegreerd met de bebouwing door opgetilde volumes en slimme parkeeroplossingen. En natuurlijk de ruime groene setting, voor dit land niet vanzelfsprekend.

Maar helaas, in woorden krijg je het nauwelijks uitgelegd. Je moet gewoon gaan kijken.

Nirov Nieuwjaarsdebat 2008

‘Het lijkt wel bouwertje pesten’, zo liet Elco Brinkman zich ontvallen tijdens de slotdiscussie tussen de diverse panelleden en de zaal. Maar dan had hij mijn bijdrage aan het debat toch niet geheel begrepen.

Als een van de ‘jonge honden’ in het panel hield ik een warm pleidooi voor verandering van het stedelijke speelveld en de daarbij horende spelregels. Voor kwaliteit. Voor meer zeggenschap bij (eind)gebruikers. Tegen secundaire (belasting)maatregelen die prijsopdrijvend werken, en slechts kortstondig effect sorteren. En tegen de risicomijdende drijfveren van bouwers die vooral de makkelijke weg van bouwen in de open ruimte bepleiten, maar waarvan we zien dat de kwaliteit twijfelachtig laag blijft.

Het door Nirov georganiseerde nieuwjaarsdebat was het slot van een serie publicaties, artikelen en debatten over de vastzittende woningmarkt waar ik aan heb mogen bijdragen.

Inspiratiesessie Strijp S

De eerste appartementenblokken in Strijp S zijn (sociale) huurwoningen van Woonbedrijf. Tijdens de ontwerpfase (VO) wordt gewerkt aan een andere benadering van de opgave. Woonbedrijf wil in haar eerste project iets doorbreken. Geen standaard product aanbieden, met het risico dat de potentiële doelgroepen in dat product niet veel zien in het (voorlopig qua wonen contextlose) gebied Strijp S. Creativiteit invoegen, en dan verleiden, zodat zij voor Strijp S hun woon- en ruimtewensen verwezenlijkt zien in het aanbod. De opgave aan 12N Urban Matters vraagt om out-of-the-box denken, met als doel te komen tot een andere – maar realistische – aanpak van woningontwerp, typologie, marketingstrategie, voorzieningen.

In een compacte periode heb ik met architecten en opdrachtgever gewerkt aan ideeën voor dit bouwblok en de appartementen. De concepten zijn gebundeld tot een inspiratieboek / wooncatalogus. Centraal in het inspiratieboek staat het thema contrast. Tussen oud en nieuw (bebouwing). Tussen stenig en groen. Privé en openbaar. Dit contrast is meegenomen in uitwerking.

Download Strijp S in Eindhoven.

Dag van de Architectuur 2007, expositie en debat

“Tijdelijkheid van tijdelijkheid”. Dat thema stond centraal in een tentoonstelling die 12N organiseerde en als deelnemer ondersteunde tijdens de Dag van de Architectuur 2007 in Eindhoven. Onderwerp van deze dag was het begrip “tijdelijk verblijf”. 12N organiseerde de expositie in het Temporary Art Centre, een Eindhovense broedplaats voor creatief talent die na een periode van tijdelijkheid zelf zal transformeren naar een blijvende verschijning in hetzelfde gebouw. Tijdens de expositie toonde 12N een aantal relevante projecten, waaronder Smart Start, Zuidwijk en Viktoriakwartier. Daarnaast werd een debat gehouden onder leiding van Gabriëlle van Asseldonk, waarbij naast Fulco Treffers ook Arie van Rangelrooy (En|En), Mathijs Bouw (One Architecture) en Arjan van Raadshooven (vij5) in het panel zaten.

Programma-stedenbouwer

‘Laat maar eens zien!’. Met deze woorden kon ik op pad. De visie ‘Viktoriakwartier, een creatief kader voor ontwikkelingen’ werd omarmd, en kon concreet gemaakt worden. De globale uitgangspunten moesten  concreet worden. Ondernemers van vlees en bloed. Vierkante meters met een huurprijs en een contract. Daarvoor zijn programma’s van eisen nodig, verfijning van doelgroepen, en definiëring van de kaders voor prijsbepaling.

Maar het gaat nog verder: voor deze culturele creatieve wijk is de samenwerking gezocht met onderzoekspartijen om een regelluwe of zelfs regelvrije zone in he openbaar gebied te maken. Wat is daarvoor nodig? Hoe kom je daar?

Via de organisatie van excursies, netwerkdagen, atelierdagen, conceptcookers en evenementen, zijn externe experts en culturele ondernemers betrokken geraakt en werden de beelden steeds concreter.

Door de economische crisis en het noodzaak om prioriteiten te stellen heeft de gemeente Eindhoven helaas besloten het project niet verder te ondersteunen. De droom om een experimentele stedelijke opzet ook werkelijkheid te maken is daarmee ook de koelkast in gegaan.